Wat is vogelgriep (aviaire influenza)?

Vogelgriep, ook wel vogelpest of aviaire influenza genoemd, is een besmettelijke virusziekte die zo nu en dan bij pluimvee (kippen, kalkoenen, eenden en ganzen) en andere vogelsoorten zoals duiven en zwanen wordt aangetoond. Wereldwijd circuleren verschillende vogelgriepvirussen onder wilde watervogels, ook in Nederland. Deze watervogels zijn de natuurlijke bron van de virussen die vooral onder pluimvee vogelgriep kunnen veroorzaken.
Vogelgriep is de verzamelnaam voor het ziektebeeld dat veroorzaakt wordt door veel verschillende griepvirussen. Sommige van deze virustypen leiden tot ernstige ziekte of overlijden bij vogels. Dit heet hoog-pathogene aviaire influenza. Andere typen vogelgriep verlopen juist mild of zelfs zonder ziekteverschijnselen (laag pathogene aviaire influenza).
Of er sprake is van hoog- of laag pathogene aviaire influenza wordt bepaald op grond van onderzoek bij de betrokken dieren. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) en laboratorium onderzoek bij het Centraal Veterinair Instituut (CVI).

Wat zijn de risico’s van vogelgriep voor mensen?

In zeldzame gevallen kunnen mensen geïnfecteerd worden met vogelgriepvirussen. Dit kan als er sprake is van direct en intensief contact tussen besmette dieren en mensen zoals bij verzorgers van de dieren of bij mensen die betrokken zijn bij ruimingen. Een aantal vogelgriepvirussen kunnen muteren tot een vorm die gevaarlijker is voor de mens. De bestrijding wordt daarom op deze vogelgriepsoorten gefocussed.

Kan een mens besmet raken via voedsel?

Hoewel het (hoog pathogene) virus erg gevaarlijk is voor pluimvee is de consumptie van pluimveevlees volstrekt veilig.  Dit is bevestigd door diverse officiële organisaties (zoals het RIVM en het ministerie van Economische Zaken). Er zijn zelfs geen gevallen bekend waarbij een persoon besmet is geraakt door de consumptie van pluimveevlees van met vogelgriep besmette dieren. Het vogelgriepvirus wordt dus niet overgedragen op de mens door de consumptie van pluimveevlees. Bovendien wordt pluimveevlees goed gegaard. Het virus wordt door verhitting gedood.
Pluimvee waarbij is vastgesteld dat het besmet is met het virus wordt toch uit de markt genomen en vernietigd. Deze maatregel is er op gericht om verdere verspreiding van het virus te voorkomen, maar heeft bovendien tot gevolg dat deze producten hoe dan ook nooit in het humane consumptiekanaal komen.

Hoe verspreidt vogelgriep zich?

Het vogelgriepvirus kan zich tussen vogels verspreiden door direct contact, door de lucht of via besmet materiaal zoals mest. Deskundigen gaan er van uit dat wilde vogels een belangrijke rol spelen bij de verspreiding van het virus. In zeldzame gevallen kan vogelgriepvirus overgaan van dier op mens. Dit gebeurt alleen als er sprake is van direct en intensief contact tussen besmette dieren en mensen.

Waarom wordt vogelgriep bestreden?

Omdat er een potentieel risico voor de volksgezondheid is. De bestrijding richt zich op de H5 en H7 varianten omdat uit wetenschappelijk onderzoek is komen vast te staan dat deze varianten zich namelijk kunnen muteren tot een voor de mens gevaarlijker variant. Bovendien geeft de hoog pathogene variant veel schade voor de pluimveehouderij in de vorm van ziekte, sterfte en productieverlaging.

Wat gebeurt er als er vogelgriep wordt vastgesteld op een pluimveebedrijf?

Bij een uitbraak met Hoog Pathogene Aviaire Influenza wordt een aantal maatregelen getroffen. Deze zijn gebaseerd op het AI-Draaiboek dat in “vredestijd”  is vastgesteld door het ministerie van Economische Zaken. De maatregelen houden onder andere in dat al het pluimvee op het getroffen bedrijf wordt gedood en vernietigd. Verder wordt een beschermings- en een toezichtgebied vastgesteld rond de besmettingshaard. Pluimveebedrijven binnen deze gebieden en bedrijven die contact hebben gehad met de besmettingshaard staan onder strenge controle. Inspecties en laboratoriumonderzoek moeten uitwijzen dat ze vrij zijn van het virus. Ook voor gemengde bedrijven met pluimveehouderij geldt dit vervoersverbod, eveneens voor andere dieren en mest van andere dieren van die bedrijven. Een uitgebreide beschrijving van de maatregelen wordt in geval van een uitbraak gepubliceerd op de website van het ministerie van Economische Zaken (www.minez.nl).

Wat is de mening van NEPLUVI over de bestrijding van vogelgriep?

In geval van een uitbraak van vogelgriep is het noodzakelijk dat er doeltreffende maatregelen worden getroffen die nieuwe uitbraken zoveel mogelijk voorkomen en waarmee het Nederlandse pluimvee weer zo snel mogelijk vrij wordt van de ziekte. De geldende Europese eisen zijn daarvoor leidend samen met de mogelijke maatregelen uit het draaiboek dat nationaal is vastgesteld. NEPLUVI is van mening dat proportionele, risico-gebaseerde maatregelen moeten worden getroffen waarbij oog moet zijn voor het welzijn van dieren. Waar dat verantwoord is, moet de bedrijfsvoering in de pluimveevleesketen niet worden belemmerd.  De afvoer van vleeskuikens naar de slachterij of eendagskuikens van een broederij naar een vleeskuikenbedrijf moet worden gecontinueerd. Het verbieden van deze transporten zal het welzijn van de dieren in gevaar brengen. Dit is onnodig omdat het transport van eendagskuikens en vleeskuikens nauwelijks risico’s met zich meebrengt. Het AI-draaiboek biedt daarvoor ook ruimte.